3. Groeiend en levendig Zwolle

We onderzoeken het Zwolse erfgoed en houden het in stand, we maken het Zwolse erfgoed toegankelijker voor publiek en geven ontwikkelingen identiteit door historische waarden te benutten

Zwolle heeft een rijke historie en veelzijdig erfgoed dat diep verweven is met de identiteit en het karakter van de stad en het buitengebied. Naast Rijks- en gemeentelijke monumenten omvat dit erfgoed ook talloze andere waardevolle gebouwen, structuren en objecten die bijdragen aan het karakter van Zwolle. Daarnaast zijn de historische binnenstad en de aangrenzende singelrand aangewezen als beschermd stadsgezicht. Archeologisch en bouwhistorisch onderzoek leveren onmisbare inzichten op in de ontstaansgeschiedenis van Zwolle en het leven van haar vroegere bewoners. In veel gevallen vormen deze onderzoeken de enige beschikbare bron van informatie over ons verleden.

Het erfgoed dat we in Zwolle onderzoeken en behouden, draagt bij aan historisch besef én dient als inspiratiebron. Ons erfgoed biedt kansen binnen ruimtelijke ontwikkelingen en draagt bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. Zwolle kent een toekomstgerichte omgang met erfgoed. Door het erfgoed niet alleen in stand te houden maar waar mogelijk ook te herbestemmen en te verrijken met nieuwe functies, blijft het relevant en levendig. In samenwerking met maatschappelijke partners zetten we in op duurzaam behoud, door restauratie, regulier onderhoud, passende functies en zorgvuldige aanpassingen te stimuleren.

Tegelijkertijd maken we erfgoed zichtbaar en beleefbaar voor een breed publiek – onder andere via de Erfgoedhotspot in ANNO Stadsmuseum Zwolle en activiteiten zoals Open Monumentendag. Op deze manier houden we het Zwols erfgoed niet alleen in stand, maar versterken we het als dynamisch onderdeel van onze stad, nu en in de toekomst.

Monumentenbeleid

Archeologiebeleid

• In Zwolle staan veel bijzondere gebouwen. Sommige zijn aangewezen als monument, maar een deel nog niet. We werken in een meerjarig programma aan een representatieve lijst van gemeentelijke monumenten. We zetten dit jaar in op het thema historische winkelpuien, starten het thema boerderijen op en inventariseren volgende thema's.
• We actualiseren het oude monumenten- en archeologiebeleid en werken aan een nieuw Zwols programma Erfgoed.

• We bieden advies en ondersteuning aan eigenaren van monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten in Zwolle. Dit omvat onder meer hulp bij bouwplannen, advies over wijzigingen aan monumenten en advies over het behoud en versterken van archeologische en cultuurhistorische waarden. We begeleiden restauratiewerkzaamheden aan monumenten en houden toezicht. De laatste jaren adviseren we steeds meer monumenteigenaren en eigenaren van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen over verduurzamingsmogelijkheden. We adviseren het gemeentebestuur over beleidszaken en voeren taken als archeologisch bevoegd gezag uit (beoordelen van programma’s van eisen, rapporten, enz.). Ook verstrekken we onderhoud- en restauratiesubsidies voor gemeentelijke monumenten en subsidies aan particuliere eigenaren in geval van excessieve opgravingskosten. We voeren archeologisch, bouwhistorisch en cultuurhistorisch onderzoek uit om beter inzicht te krijgen in onze historie en om erfgoedwaarde te benutten bij bouwplannen en in ruimtelijke ontwikkelingen. We werken samen met buurgemeenten Hattem, Zwartewaterland en Kampen om het archeologisch erfgoed in een breder gebied te begrijpen en te beschermen. Voor de archeologische kwaliteitsaudits (BRL 4000) werken we samen met de gemeenten Deventer en Zutphen. We beheren de vondsten in ons archeologisch en in ons bouwhistorisch depot waar we werken aan digitale toegankelijkheid. Zou houden we erfgoedwaarden in stand en vullen de geschiedenis van Zwolle aan met de resultaten van onze onderzoeken.
• Eigenaren van gemeentelijke monumenten in Zwolle kunnen financiële ondersteuning krijgen voor onderhoud en restauratie. Ook stimuleren we historisch kleurgebruik door subsidie voor monumenteigenaren voor kleurhistorisch onderzoek. Particulieren met de verplichting tot archeologisch onderzoek kunnen financiële ondersteuning krijgen in de vorm van de excessieve kostenregeling archeologie.

• Sinds 2012 brengen we de cultuurhistorische waarden in kaart en verankeren we ze in bestemmingsplannen (nu het omgevingsplan). In 2026 richten we ons verder op de pilot over de vraag hoe erfgoed in het nieuwe omgevingsplan moet worden opgenomen. Daarbij betrekken we ook de nieuwe plicht vanuit artikel 5.130 van het Besluit kwaliteit leefomgeving om de de aantasting van de omgeving van het monument te voorkomen. Ook onderzoeken we de manier waarop de inventarisatie naar gevelensembles (raad 13 juni 2022) een uitwerking kan krijgen. Daarnaast willen we erfgoed beter betrekken en integreren in ruimtelijke ontwikkelingen. Bij gebiedsontwikkelingen kan erfgoed een belangrijke rol spelen om identiteit en kwaliteit te geven en te dienen als inspiratiebron.

Samen met onze partners delen we onze kennis over het Zwolse erfgoed met Zwollenaren en bezoekers zodat iedereen van ons erfgoed kan genieten.

• Open Monumentendag - De bekendste activiteit is Open Monumentendag dat jaarlijks op de tweede zaterdag in september plaatsvindt. Op deze landelijke dag zijn ook in Zwolle veel monumenten gratis toegankelijk voor het publiek. Het inspirerend en divers activiteitenprogramma laat bezoekers genieten van het Zwolse erfgoed. Het gratis Monumentenmagazine bevat mooie artikelen die dieper ingaan op het thema van de dag.

• Nationale Archeologiedagen - Tijdens de Nationale Archeologiedagen in juni kunnen bezoekers van ANNO Stadsmuseum Zwolle gratis kennismaken met de Zwolse archeologie. Er is een gevarieerd programma voor diverse doelgroepen, inclusief een kinderprogramma.
• Avonden verhalen over Zwolle en ander publieksbereik - We organiseren de avonden “Verhalen over Zwolle” in samenwerking met de partners van het Erfgoedplatform Zwolle. Deze avonden vinden meestal plaats bij Van der Velde in de Broeren. Het publiek geniet van afwisselende presentaties over historische onderwerpen en van muziek en zang. De muzikale begeleiding wordt vaak verzorgd door studenten van ArtEZ Conservatorium. Ook verzorgen we de tweeweekelijkse reeks 'onZichtbaar Zwolle' in de Swollenaer, exposities zoals over Dieze in de Stadkamer, erfgoedberichten op social media, rapporten en artikelen.

• Erfgoedprijs Zwolle-Kampen - Deze prijs erkent inspanningen voor het goed beheren, restaureren en behouden van cultureel erfgoed. De prijs wordt jaarlijks afwisselend in Zwolle en Kampen uitgereikt. In 2026 vindt de uitreiking in Kampen plaats. Naast een oorkonde wordt een geldbedrag van €1.000 toegekend.

• Beiaardier - De Zwolse beiaardier promoot het beiaardspel in het algemeen en specifiek in Zwolle. Het carillon wordt standaard bespeeld in de Peperbustoren op donderdagavond en zaterdagochtend en bij bijzondere gelegenheden. In aanloop naar het jubileumjaar 2030 gaan we onderzoeken hoe de Peperbustoren toegankelijker kan worden voor publiek. Dit omvat plannen zoals het zichtbaar maken van het uurwerk en het openstellen van de verdieping van het carillon en de beiaardkamer.
• Erfgoedhotspot in ANNO Stadsmuseum Zwolle – In de Erfgoedhotspot maken bezoekers op een actieve en toegankelijke manier kennis met de archeologie, bouwhistorie en monumenten van Zwolle. Dit gebeurt onder meer middels de archeologische en bouwhistorische collectie, interactieve spellen en praktische workshops. Het Zwolse erfgoed met haar vondsten, verhalen en betekenis staat hier centraal.

Niet van toepassing.

Doel 3.2.3 Erfgoed

Ov projecten Monumentenzorg

Excessieve uitgaven archelogie

Beeldengr.Van der Capellen