4. Duurzame toekomst

We werken samen met bewoners en bedrijven aan een energieneutraal Zwolle door het verminderen van energieverbruik, het gebruik van duurzame energiebronnen en het inrichten van slimme energiesystemen

In 2024 heeft de gemeenteraad via de Perspectiefnota de financiële kaders en hoofdambities voor 2025-2030 (Ambitiepakket Energietransitie 2025-2030) vastgesteld. Aan dit ambitiepakket werken we programmatisch. We volgen het landelijk beleid om in 2030 55% CO2 minder te hebben ten opzichte van 1990 waarbij we de volgende subdoelen nastreven voor 2030:

• 1.750 TJ van de energie die in Zwolle wordt verbruikt wordt duurzaam opgewekt per jaar.
• 13.500 woningen zijn aardgasvrij, waarvan 5.000 op een collectieve warmte-oplossing zijn aangesloten.
• Tussen 2025 en 2030 is in 1 op de 3 woningen in de bestaande stad een energiebesparende maatregel genomen.
• Alle kantoren in Zwolle hebben minimaal label B.
• 1.000 utiliteitsgebouwen in Zwolle zijn aardgasvrij.
• Uitwerken aanpak ondersteuning verduurzaming maatschappelijke instellingen.
• Het elektriciteitsnet is toekomstbestendig als de laagspannings-, middenspannings- en hoogspannings-(HS) infrastructuur verzwaard is. De doelen voor 2030 zijn:

• Voor het laagspanningsnet betekent dit het toevoegen van 75 nieuwe stations;
• Voor het middenspanningsnet betekent dit het toevoegen van 10 nieuwe stations;
• Voor het hoogspanningsnet betekent dit:

• In 2032 is station Berkummerbroekweg in bedrijf genomen.
• In 2026 is duidelijk of en waar station ‘Zwolle-west’ moet komen en welke 110 kV verbindingen moeten worden versterkt of erbij komen (ondergronds) en is duidelijk of er nog een extra 110 kV hoogspanningsstation komt in Zwolle-Zuid en eventueel nieuwe koppelstations.

• Realiseren van 2 smart energy hubs op bedrijventerreinen en 2 'slimme’ energiesystemen in gebiedsontwikkelingen met inzet van datagedreven werken.  

Aardgasverbruik gebouwde omgeving (TJ)

3147

Aardgasverbruik woningen (TJ)

2063

Ambitiepakket 2025-2030

RES

Ontwikkelkader Warmtebedrijf Zwolle

Zwolse Warmtestrategie (onderdeel Warmteprogramma)

Zwolse isolatieaanpak

Warmteprogramma

• We voeren een aantal haalbaarheidsonderzoeken naar duurzame warmtebronnen uit.
• Op- en inrichten WKO bv onder de holding Warmtebedrijf Zwolle.
• We voeren een aantal warmteplannen uit.

Berkum

• We geven uitvoering aan de energiebesparings- en aardgasvrij-activiteiten zoals beschreven in het warmteplan.

Holtenbroek en Aa-landen

• Daar waar de realisatie van een grootschalig warmtenet niet mogelijk is onderzoeken we alternatieve (collectieve) duurzame bronnen.

Dieze

• De uitkomst van het ontwerpend onderzoek zijn bouwstenen en spelregels voor verdere verduurzaming en verdichting van de wijk.
• We brengen de aanpak in dit project in als onderdeel van het programma Wijkgericht werken, zodat de lessen uit dit experiment gebruikt kunnen worden voor een reguliere werkwijze voor bewonersinitiatieven.
• We zoeken verbinding met vergelijkbare initiatieven bij andere gemeenten voor uitwisseling van ervaringen.

Assendorp

• We adviseren over het ontwerp voor de openbare ruimte en ten aanzien van het ontwerp, exploitatie en beheer van het warmtenet.
• We bereiden de besluitvorming voor over het ontwikkelplan.

Energiebesparing wonen

• We versterken van zichtbaarheid in wijken, door onder andere fysiek (mobiel) informatiepunt en sterkere verankering in lokale netwerken.
• We breiden ondersteuning aan verschillende doelgroepen uit, waaronder financiële ondersteuning voor hen die het nodig hebben, VvE-ondersteuning (coaches), aanpak monumenten/ erfgoed en meldpunt voor huurders.
• We bieden van extra ondersteuning in geprioriteerde gebieden, in lijn met de Warmtetransitiekaart.
• We voeren de subsidieregeling Bewonersinitiatieven in de warmtetransitie uit.

Duurzame werklocaties

• We helpen door de ontwikkeling van dataproducten bedrijven en instellingen om inzicht te krijgen de (collectieve) verduurzamingsmogelijkheden.
• We verkennen de mogelijkheden voor de bedrijventerreinen Marslanden en OVB (Oosterenk, De Vrolijkheid en Berkum) om collectief de bedrijventerreinen te verduurzamen.
• We starten met het opstellen een warmteplan voor bedrijventerrein Voorst.
• We evalueren de aanpak Meerjarenverduurzamingsplannen in brede zin.

Grootschalige energievoorziening

• We ontwikkelen decentraal energiesysteem regio Zwolle; verkennen hoe het energiesysteem van de toekomst ontwikkeld kan worden, waarbij lokale energiesysteem slimme met elkaar worden gekoppeld waardoor energie meer lokaal wordt opgewekt, opgeslagen en verbruikt.

Van lokaal eigendom naar lokaal eigenaarschap

• Veel windenergie projecten worden op de grens van buurgemeentes Staphorst, Dalfsen, en Zwartewaterland ontwikkeld. Daarom gaan we met deze gemeenten eenduidig grens ontkennend beleid voor lokaal eigendom opstellen.

Aanpak netcongestie
Verzwaren:

• We bepalen de doorwerking RTP op HS-infrastructuur en voeren het gesprek met Enexis en TenneT.
• We duiden de opgave vanuit het investeringsplan 2026 van TenneT en vertalen dit naar wat dit betekent voor Zwolle.
• We bereiden een reconstructieverzoek Harculo voor (HS-leidingen).

Verslimmen:

• We ontwikkelen een digital twin om gebiedsontwikkelingen te ondersteunen. De digital twin zorgt voor inzichten, simulaties en optimalisaties die bijdragen aan een duurzamer energiesysteem.

Warmteprogramma

• We stellen Warmteprogramma inclusief MER 2026-2036 vast.
• We stellen Warmtetransitiekaart + Uitvoeringsagenda Warmteprogramma 2026-2031 vast.
• We stellen 2 aantal warmteplannen op.

Berkum

• We stellen samen met het bewonersinitiatief Berkum Energie Neutraal en andere stakeholders, het warmteplan voor Berkum, Brinkhoek en Veldhoek op. Dit plan zal eind 2025 worden vastgesteld.

Holtenbroek en Aa-landen

• We gaan door met het opstellen en uitvoeren van de warmteplannen in de wijken Holtenbroek en Aa-landen.
• We onderzoeken de haalbaarheid en realiseerbaarheid van een 1e warmte eiland.
• We blijven inzetten op een actuele bronnenstrategie voor Zwolle-Noord en nemen daarin de gevolgen van en effecten op Netcongestie mee.
• We zetten in op het vergroten van het aantal aansluitingen op een collectieve warmte oplossing.

Dieze

• We ondersteunen het Wijbedrijf in het proces van wijkverbetering in de Hogenkamp (Dieze).
• We starten met het opstellen van een ontwikkelkader waarbinnen de ontwikkelingen in Hogenkamp vorm kunnen krijgen. Dit ontwikkelkader wordt in co-creatie met de buurt opgesteld.
• Het WijBedrijf gaat op drie plekken in de wijk aan de slag met ontwerpend onderzoek. Gezamenlijke besluitvorming staat centraal. We helpen met het vinden van Rijks- en Europese financiering voor dit initiatief.
• We betrekken Rijk, provincie en eventueel kennisplatforms/-instituten voor ondersteuning en voorbeeldstelling voor anderen.

Assendorp

• Vanuit het initiatief wordt een ontwikkelplan voor het buurtinitiatief opgesteld, op basis van het ‘buurtenergieplan plus’.

Energiebesparing wonen

• We geven ondersteuning van woningeigenaren en VvE’s bij verduurzaming door:
  • onafhankelijke informatievoorziening Energieloket;
  • stimuleren van energiecoaches en (inkoop)acties van buurtinitiatieven;
  • subsidies voor maatregelen aan slechtst geïsoleerde woningen met lage WOZ.
• We bieden hulp aan hen die verduurzaming niet kunnen betalen of financieren door:
  • gratis maatregelen en ontzorging via Warm Thuis aan koopwoningeigenaren en huurders.
• We stimuleren van lokale bewonersinitiatieven door:
  • Uitvoering van subsidieregeling voor Basisfinanciering;
  • Steunen Platform Duurzaam Zwolle.
• Zichtbaarheid door communicatiecampagnes stadsbreed en in de wijken (offline en online)

Duurzame werklocaties

• We blijven bedrijven en instellingen ondersteunen met het Energieloket voor bedrijven en instellingen, dat we uitbreiden met kennis en informatie over netcongestie, ontwikkeling smart energy hubs en logistiek laden.
• We ondersteunen maatschappelijke instellingen, ze kunnen bij de gemeente terecht met alle vragen over het verduurzamen van hun gebouw, zodat voor deze maatschappelijke instellingen helder is welke mogelijke stappen ze kunnen nemen en welke (financiële) ondersteuning ze daarvoor kunnen krijgen.
• We werken samen met de Omgevingsdienst IJsselland om bedrijven energie te laten besparen. Dit doen we met advisering, toezicht en handhaving uit te voeren op bedrijven en instellingen die moeten voldoen aan de energiebesparingsplicht en kantoren die verplicht label C moeten hebben.
• We werken op bedrijventerrein Voorst samen om het aardgasvrij te krijgen. Op korte termijn zetten we in op gezamenlijk energie besparen en de ontwikkeling van een Smart energy hub.

Grootschalige energievoorziening

• Haerst; We hebben een subsidie verstrekt aan een energiecoöperatie om een goed projectvoorstel in te kunnen dienen bij de provincie Overijssel. Het initiatief dat we ondersteunen is coöperatief ingericht. De provincie is bevoegd gezag. Conform de gemaakte programmeringsafspraken worden op 31 augustus 2025 de initiatieven aangeleverd bij de provincie.
• Tolhuislanden; De afspraken tussen de gemeente en de gebiedscoöperatie Tolhuislanden zijn definitief gemaakt. We gaan samenwerken met Tolhuislanden om de businesscase rond te maken.
• Groengasinstallatie; Voor de groengasinstallatie doorlopen we de onderzoeksfase voor het Ruimtelijk Ontwikkel Plan (ROP). Daartoe hoort een m.e.r. procedure en daaraan gerelateerde ruimtelijke onderzoeken. Parallel doorlopen wij de aanbestedingsprocedure om te komen tot selectie van een marktpartij die binnen de kaders van het ROP tot ontwikkeling en exploitatie van een groengasinstallatie kan komen. We sluiten een erfpachtovereenkomst en een concessieovereenkomst met deze marktpartij. De marktpartij kan als vervolg op het ROP een omgevingsvergunning aanvragen.
• Windenergie Hessenpoort; Het windinitiatief van het Waterschap WDODelta is geselecteerd door de provincie binnen de gemaakte programmeringsafspraken. 2026 willen we gebruiken om het initiatief verder uit te werken tot een daadwerkelijk plan.
• OER (opwerk energie op rijksvastgoed): De gemeente Zwolle verkent samen met Rijkswaterstaat of gronden langs de A28-A32 ingezet kunnen worden voor de opwekking van hernieuwbare energie. Het project verkeert nog in de verkenningsfase. Medio 2026 zal er een GO/NO GO besluit genomen worden over de fase erna. Vooraf is in beeld gebracht aan welke Zwolse randvoorwaarden en eisen een zonneveld moet voldoen, is er helderheid over de financiële participatie, ligt er een uitwerking over de marktbenadering en ligt vast hoe invulling te geven aan participatie en communicatie.

Aanpak netcongestie
Algemeen:

• De lobby om de netcongestie-problematiek effectief aan te pakken wordt doorgezet. We versterken contacten op verschillende niveaus tussen Enexis, TenneT en Zwolle.
• We zetten in op een verdere versterking van de samenwerking met Enexis en TenneT. Reguliere overleggen worden doorgezet en waar nodig verder opgezet en versterkt.
• Extra aandacht krijgt de weerbaarheid en continuïteit van het elektriciteitsnet. Samen met de netbeheerder onderzoeken we hoe hierop versterking mogelijk is
• De data verzameling en uitwisseling met netbeheerders scherpen we aan; gerekend moet worden met de juiste en meest actuele data.

Verzwaren:

• We blijven inzetten op de buurtaanpak (verzwaring laagspanningsnet). De organisatie die we hiervoor ingericht hebben blijft bestaan, de overlegstructuren met Enexis wordt doorgezet en waar mogelijk versterkt.
• De verzwaring van het middenspanningsnet krijgt meer nadruk. Het aantal stations in voorbereiding neemt toe. De processen worden aangescherpt en gestroomlijnd en de overlegstructuur met Enexis wordt versterkt. De betrokkenheid van de gemeente bij de tracékeuze voor het kabelnetwerk wordt geïntensiveerd.
• Meer aandacht gaat uit naar de verzwaring van het hoogspanningsnet. De contacten met TenneT worden geïntensiveerd. De lopende verzwaringen van de stations worden doorgezet.

Verslimmen:
We blijven inzetten in op het slimmer gebruik maken van het elektriciteitsnetwerk. Dit zorgt ervoor dat inwoners, bedrijven en instellingen met elkaar moeten gaan samenwerken om de beschikbare capaciteit van het netwerk met elkaar te verdelen. We willen op verschillende manieren werken om de energie infrastructuur efficiënter te gebruiken. Deze zijn:

• Ontwikkeling smart energy hubs (SEH) bedrijventerreinen (aanpak duurzame werklocaties); De daadwerkelijke uitvoering is onderdeel van de aanpak energietransitie werklocaties;
• Batterijen en energieopslag (Integraal onderdeel van netcongestie 2.0);
• Balanswijken; woonwijken waar slim gebruik wordt gemaakt van de energie infrastructuur;
• Mobiliteitshubs; die slim gebruikt kunnen worden om het elektriciteitsnetwerk optimaal te gebruiken;
• Oplossingen achter de meter, optimaliseren processen bij bedrijven en instellingen.
• Opzetten communicatieplatform om bedrijven en inwoners van Zwolle te informeren over netcongestie en de gevolgen daarvan.

Niet van toepassing.

Doel 4.1.1 Energietransitie

Energiearmoede 100% BTW

PAW Berkum

Lokale Aanpak Isolatie (NIP1)

Inrichting Warmtebedrijf

Wijkuitvoeringsplan Dieze

Energiearmoede BCF

1e Warmte-eiland

Buurtenergieplan+ Assendorp