Onderhoud kapitaalgoederen

Het onderdeel civiele kunstwerken betreft vaste en beweegbare bruggen en tunnels.

Beleidskader

• Omgevingsvisie ‘Ons Zwolle van morgen 2030’. 
• Landelijke en / of Europese (machine)richtlijnen en diverse landelijke aanbevelingsdocumenten.

Stand van zaken
We maken de onderhouds- en vervangingsplanning op basis onderhoudsfrequenties en aanlegjaren. Om de werkzaamheden concreet te maken voeren we een gedetailleerde inspectie uit volgens de CUR 117 op de bruggen en tunnels. We kijken dan naar 'heel' en 'veilig'. De inspecties en schouwen voeren wij periodiek uit (jaarlijks schouwen, jaarlijks inspectie technische installaties, 3-jaarlijks inspectie civieltechnische onderdelen).  Dit geeft ons een goed beeld van de staat van onze de bruggen.

De technische installaties van de 14 beweegbare bruggen inspecteren we jaarlijks op functionaliteit, veiligheid- en storingsrisico. In 2019 hebben we ze ook geïnspecteerd op de machine- en arbeidsmiddelenrichtlijn, wat geleid heeft tot investeringen. Een 4-tal bruggen zijn nog in uitvoering.
We hebben procedureel de installatieverantwoordelijkheid nog niet geregeld. Het basis handboek is in concept gereed en wacht op implementatie. 
Grootschalige renovaties financieren we als vervangingsinvestering. Eventuele vernieuwing van onderdelen van het kunstwerk of het geheel vindt plaats vanuit specifieke kredieten (na raadsbesluit).

Landelijk is er zorg over de constructieve veiligheid van bruggen. Dit komt door de ouder wordende stad en het zwaardere verkeer. In 2022 hebben we alle kunstwerken risicogestuurd onderzocht op draagvermogen (constructieve veiligheid). Hieruit blijkt dat de veiligheid van onze meeste bruggen geen gevaar loopt. Voor de monumentale, handbediende Schoenkuiperbrug loopt momenteel een extern onderzoek naar de treffen maatregelen (renovatie of vervanging) en de renovatie van de bruggen bij Katerveersluis is gepland in 2027.
We hebben goede documentatie over de algehele constructie en over het gebruik (verkeersklassen, intensiteiten e.d.). 

De Europese regelgeving (bv arbomiddelen- en de machinerichtlijn) leidt een hogere investeringen en meer onderhoud. In 2024/2025 zijn inmiddels 6 beweegbare bruggen aangepast aan de Machinerichtlijn en voorzien van een EG-Verklaring van Overeenstemming en een CE-keuring. In 2026/2027 passen we nog 4 bruggen aan.

Naast het uitvoeren van onderhoud en vervanging vragen ondersteunende systemen steeds meer aandacht. Dit gaat dan met name over de aansturing van de gemalen en bruggen (de procesautomatisering). Ze moeten het niet alleen blijven doen, maar ook de veiligheid vraagt steeds meer. Veilig aan de machines kunnen werken als bestendig zijn voor cyber aanvallen. Het veilig werken verbetert door wettelijke ARBO aanpassingen en het voldoen aan de machinerichtlijn. Het bestendig borgen van het veilig werken aan installaties is in het concept handboek installatieverantwoordelijkheid NEN3140 opgenomen. Deze is in 2023 opgesteld en nog niet geïmplementeerd. De systemen zijn wel aangepast voor cyber security. Het jaarlijks uitvoeren van een risicoanalyse op de netwerk- en informatiesystemen conform de nieuwe NIS2-richtlijn moet nog ingeregeld worden.

In 2026 starten we met het herzien van de bestuursovereenkomst Brugbediening op Afstand “BopA” (samenwerking tussen Rijkswaterstaat, gemeente Zwolle en Meppel en provincie Overijssel).

Actuele risico inschatting

• Het implementeren van de installatieverantwoordelijkheid NEN3140 stagneert. Hierdoor is geen eenduidigheid in het veilig werken aan de installaties. 
• Het jaarlijks uitvoeren van een risicoanalyse op de netwerk- en informatiesystemen conform de nieuwe NIS2-richtlijn moet nog ingeregeld worden.

• Risico voor renovatie/vervanging monumentale Schoenkuiperbrug (financieel en openen van de brug – veiligheid is niet in het geding).
• Toenemende graffiti bekladding van de kunstwerken wat leidt tot meerkosten en een verminderde beeldkwaliteit

• Het uitvoeren van het onderhoud en de vervangingen is lastig vanwege de lange levertijden en de beperkte capaciteit. Dit is zowel intern als extern (marktpartijen).

In 2026 is voor kunstwerkenonderhoud circa € 2,9 miljoen (inclusief € 672.000 voor kapitaallasten) beschikbaar. Hiervoor wordt het dagelijks en groot onderhoud uitgevoerd. Binnen het huidige budget is zeer beperkte financiële ruimte voor esthetische verzorging van de kunstwerken (het aspect 'schoon'). De beschikbare middelen worden ingezet om gevaarlijke situaties te voorkomen en (aanstootgevende) graffiti te verwijderen. Voor 2026 is € 0,3 miljoen exclusief btw beschikbaar voor vervangingsinvesteringen voor kunstwerken (bruggen).