Investeringen

1.1    Algemeen

Bij de Perspectiefnota 2022-2025 heeft de raad besloten tot het instellen van een Strategische Investeringsagenda (SIA) met de daarbij behorende uitgangspunten en voorwaarden. Bij de begroting 2022 is besloten daar de voorwaarde aan toe te voegen dat een investering minimaal € 5 miljoen moet bedragen. Dat betekent dat investeringen die gefinancierd worden uit de SIA moeten voldoen aan de volgende voorwaarden:

• Het moet gaan om fysieke investeringen;
• Met een minimale omvang van € 5 miljoen;
• De investering moet in de omgevingsvisie (huidig of toekomstig) zijn benoemd of te linken zijn aan de gewenste voorzieningen die in de omgevingsvisie staan;
• Bij voorkeur moet sprake zijn van cofinanciering (niet strikt noodzakelijk).

Concreet betekent dit dat de raad heeft ingestemd dat de volgende investeringen uit de SIA bekostigd kunnen worden:

• Grootschalige gebiedsontwikkelingen in verband met wonen en werken> € 5 miljoen (bruto) Spoorzone, Binnenstad/Stadshart, Zwartewaterallee/-zone, Oosterenk, Weezenlanden-Noord, IJsselhallocatie, Eventvoorziening Voorsterpoort. Grondexploitaties vallen er buiten tenzij sprake is van een onrendabele top bij nieuwe gemeentelijke grondexploitaties.
• (Nieuwe) investeringen in mobiliteit en bereikbaarheid > € 5 miljoen (bruto): zoals transformatie binnenring-buitenring, mobiliteitshubs, hoofdinfrastructuur wegen, station Zwolle-Zuid, spoorterminal Hessenpoort, overdekte fietsenstallingen.
• Gebiedsinvesteringen bij iconische- of bijzondere projecten die een groot gebiedsversterkend karakter hebben, zoals nieuw museum of universiteit.
• Investeringen in duurzaamheid (klimaat, energie en circulair) zijn integraal onderdeel van de kosten van een project of gebiedsontwikkeling en worden daarmee bekostigd vanuit de SIA als het project of de gebiedsontwikkeling onder de voorwaarden van de SIA vallen. De afweging tot welk kwaliteitsniveau de duurzaamheidsinvesteringen in de projecten en gebiedsontwikkelingen wordt meegenomen is een bestuurlijke afweging bij de behandeling van het desbetreffende raadsvoorstel en staat daarmee los van de instrument SIA.

NB Programmakosten vallen buiten de reikwijdte en worden afgewogen binnen de reguliere begrotingscyclus.

1.2   Investeringsvraag/benodigde investeringsruimte
We verwachten dat in de komende periode tot en met 2035 € 150 - € 175 miljoen aan investeringsruimte gevonden moet worden binnen gemeentelijke begroting om de groei van de stad verder tot uitvoering te brengen. In de begroting 2026 -2029 wordt om die reden een eerste stap gezet hierin. Samen met het bestaande financieel kader in de strategische investeringsagenda (SIA) en de (aanvullende) bijdragen van partners verwacht Zwolle de cofinanciering voor deze aanvraag rond te krijgen en zal zich hier de komende periode voor inspannen (met voorbehoud van bestuurlijke instemming).

In het voorjaar 2025 heeft er weer een actualisatie en prioritering van de SIA plaatsgevonden, met name voor de nog te dekken investeringen en is de raad daarover geïnformeerd. De vrije bestedingsruimte op dat moment bedroeg € 40 miljoen (later in de PPN kwam dat bedrag uit op € 51 miljoen). Hiervan is er voor € 27 miljoen met prioriteit toegekend. Deze toegekende investeringsaanvragen zijn met name businesscase Noorderkwartier, 3 kleine fietsenstallingen, Singelpark Noord, herinrichting Gombertstraat, WKC Aalanden, businesscase Aa-landen, realiseren nieuwe Kroesenallee en voorbereidingskrediet Holtenbroekerbrug. De toegekende investeringen worden nu als B categorie geclassificeerd, namelijk toegekend en financieel gedekt, maar moeten nog wel met een investeringsvoorstel aan de raad worden voorgelegd. Daarnaast is voor € 13 miljoen aan investeringsvoorstellen gereserveerd. Hiervoor dient een nadere onderbouwing uitgewerkt te worden, voordat een definitieve toekenning wordt afgewogen. Deze investeringsvoorstellen zijn Stadshart inprikkers en waterkant Roelenkwartier, Oosterenk parkeeroplossing, Spoorzone businesscases diverse plots.

Ontwikkelingen
Na het vaststellen van de PPN 2026-209 door de raad heeft zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan:

1. Spoorzone
Recentelijk is een raadsvoorstel met een kredietaanvraag voor onderdoorgangen Spoorzone ingediend. Dit voorstel betreft de variantkeuze en de financiering van de ontwerpopgave van twee doorgangen onder het spoor, de Koggetunnel en de aan te leggen Hanzetunnel. De raad wordt gevraagd een krediet beschikbaar te stellen van € 68,3 miljoen waarvan € 24,5 miljoen ten laste komt van de SIA. Dit bedrag past binnen de kaders van de SIA.

2. Actualisatie prijsinflatie
Veel investeringsbedragen waren nog gebaseerd op prijspeil 2021-2022. In de SIA is een bedrag van € 13 miljoen gereserveerd voor prijsontwikkelingen van zowel reeds vastgestelde als nog vast te stellen kredieten. In de aanloop naar de begroting 2026 is een globale analyse uitgevoerd om inzichtelijk te maken of het bedrag van € 13 miljoen toereikend is. In het zogenaamde GWW1+ scenario, waarbij gerekend is met gemiddeld 5% prijsstijging, is sprake van een bandbreedte van € 10,2 miljoen (prijsontwikkeling t/m 2025) tot € 25,0 miljoen (prijsontwikkeling t/m 2026). Uitgaande van deze bandbreedte, stellen we voor om het gereserveerde bedrag van € 13 miljoen voor prijsontwikkelingen te verhogen tot € 18 miljoen.

3. Actualisatie exploitatiemodel AOS
In de SIA is een bedrag van € 20 miljoen gereserveerd voor ontwikkeling parkeerhubs (AOS). Bij de vaststelling van de AOS (oktober 2024) is geconstateerd dat tijdelijk sprake is negatieve exploitatieresultaten (‘financiële badkuip’) van € 16,1 miljoen. Dit bedrag vormde de basis voor de SIA-reservering van € 20 miljoen. Wanneer we het hebben over een ‘financiële badkuip’ dan doelen we op de som van de jaarlijkse kasstromen van de eerste 10 jaar van het stadsbrede parkeerexploitatiemodel. De prognoses zijn bijgesteld van € 16,1 naar € 19,0 miljoen, nog altijd binnen de reservering.

De verandering ten opzichte van het voorgaand exploitatiemodel wordt met name veroorzaakt het toevoegen van - c.q. in beeld hebben van - diverse (aanvullende) kostenposten, waaronder voor tijdelijk parkeren, stelpost t.b.v. investeringen vanuit spoor 2 en 3, organisatiekosten implementatie AOS, kosten onrendabele top deelmobiliteitsaanbieders en tijdelijke energiemaatregelen (i.v.m. netcongestie). Ook wordt momenteel voor Weezenlanden-Noord verwacht dat deze hubontwikkeling niet binnen het beschikbare krediet past, maar wel past binnen het totale stedelijke financiële perspectief van de AOS. Daarnaast zijn er diverse planningen aangepast en is ook de methodiek doorgelicht (rondom kapitaallasten en afschrijving).

Het totaal van al deze voortschrijdende inzichten leidt tot een gewijzigd financieel perspectief, passend bij het adaptieve karakter van deze ontwikkelstrategie. Waarbij er nog afdoende sturingsmogelijk zijn en blijven om het risicoprofiel aanvaardbaar te houden en ook binnen de door uw raad vastgestelde financiële kaders te blijven. In een afzonderlijk raadsbrief die is toegevoegd aan de begrotingsstukken wordt dit nader toegelicht. En er is in voorzien om op korte termijn na de begrotingsbehandeling deze onderwerpen (AOS + Hub Weezenlanden Noord) in samenhang te agenderen om daarmee de raad verdiepend van informatie te voorzien en de gelegenheid te bieden hierover nader in gesprek te gaan.

1.3   Beschikbare investeringsruimte SIA
Bovenstaande ontwikkelingen leiden tot een gewijzigd beeld van de investeringsruimte SIA. De vrije investeringsruimte – bovenop de prioritering uit het voorjaar – bedraagt op dit moment € 38 miljoen (zie onderstaande tabel). Hierin is rekening gehouden met het voorstel om 50% van het surplus in de weerstandscapaciteit (zijnde € 11,7 miljoen) toe te voegen aan de SIA.

Het bedrag van € 38 miljoen aan vrije investeringsruimte moet nog worden toegewezen met het oog op de toekomstige investeringsopgave van € 150 tot € 175 miljoen tot en met 2035 waarvoor nog geen dekking beschikbaar is.

Zeer recent is een subsidieaanvraag ingediend voor rijkssubsidie uit de zogenaamde programma Woningbouw en Mobiliteit (WOMO) & Woningbouw op Korte Termijn (WoKT)- gelden. In de subsidieaanvraag is een relatie gelegd met onze SIA: De gemeenteraad van Zwolle heeft in de Perspectiefnota van 2026 – 2029 vastgesteld dat er voldoende investeringsruimte is om tot investeringsbesluiten te komen tot en met 2028. Dit is niet het geval voor de investeringsvraag in de toekomst. We verwachten dat in de komende periode tot en met 2035 € 150 - € 175 miljoen aan investeringsruimte gevonden moet worden binnen gemeentelijke begroting om de groei van de stad verder tot uitvoering te brengen. In de begroting 2026 -2029 wordt om die reden een eerste stap gezet hierin. Samen met het bestaande financieel kader in de strategische investeringsagenda (SIA) en de (aanvullende) bijdragen van partners verwacht Zwolle de cofinanciering voor deze aanvraag rond te krijgen en zal zich hier de komende periode voor inspannen (met voorbehoud van bestuurlijke instemming). 
Bij toekenning van deze subsidieaanvraag zal meer cofinanciering beschikbaar komen voor de projecten die in de SIA zijn opgenomen.